Czy istnieje możliwość uchylenia prawomocnego nakazu zapłaty?
Praktyka orzecznicza sądów powszechnych pokazuje, że dochodzi do różnych przypadków, w których zostają niewłaściwie zastosowane przepisy prawa materialnego jak i procesowego. Dobitnym tego przykładem jest wydanie nakaz zapłaty przeciwko małoletniemu w procesie, którego przedmiotem są należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, szczególnie lokalów komunalnych. Gminy Miejskie bowiem nie sprawdzały wieku lokatorów. Składając zaś pozew w „starym stanie prawnych” nie były zmuszone do wskazywania numeru PESEL przez co Sądy również nie weryfikowały wieku pozwanych. W takich sytuacja powstaje pytanie, czy po latach, osoby wobec których wydano nakaz zapłaty będące ówcześnie dziećmi, mogą domagać się jego uchylenia?
Na zadane powyżej pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Co więcej, w takiej sytuacji istnieje kilka sposobów na uchylenie nakazu zapłaty w zależności od danego stanu faktycznego.
Po pierwsze bowiem istnieje możliwość skierowania wniosku o ponowne doręczenie nakazu zapłaty. Przyjmując bowiem, że przesyłka została skierowana bezpośrednio do osoby małoletniej i przez nią odebrana, nie doszło do skutecznego doręczenia orzeczenia. W takim przypadku nakaz zapłaty (mimo upływu wielu lat) zostanie ponownie doręczony przez Sad, zaś Pozwany będzie mógł skutecznie wnieść od niego sprzeciw.
Drugą możliwością jest złożenie skargi o wznowienie postępowania. Jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia, z którego można skorzystać w przypadku wystąpienia jednej z przesłanek enumeratywnie wymienionej w Kodeksie cywilnym. Jedną z nich jest sytuacja, gdy strona postępowania nie miała zdolności sądowej lub procesowej. Osoba małoletnia zaś, ze względu na brak ukończenia 18 lat jest osobą nie mającą zdolności procesowej i nie może uczestniczyć w postępowaniu bez jej reprezentacji przez przedstawiciela ustawowego (co do zasady są to rodzice) lub kuratora.
Ponadto, w takich przypadkach nie jest wykluczone skorzystanie z skargi nadzwyczajnej. Jest to wyjątkowa instytucja, z której można skorzystać tylko wtedy gdy jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie, o ile:
- Orzeczenie narusza zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji.
- Orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.
- Zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
– a orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Skarga nadzwyczajna możne zostać wniesiona wyłącznie przez określone podmioty m. in. Prokuratora Generalnego, bądź Rzecznika Praw Obywatelskich. A zatem aby skorzystać ze skargi nadzwyczajnej w takich sprawach, osoba będąca dzieckiem w czasie wydania nakazu zapłaty, winna skierować wniosek do Prokuratora Generalnego bądź Rzecznika Praw Obywatelskich, aby ten następnie złożył skargę. Warto dodać, że podobne sprawy, zainicjowane wniesieniem skargi nadzwyczajnej, były przedmiotem kognicji Sądu Najwyższego i kończyły się uchyleniem nakazu zapłaty.