Kiedy dochodzi do pozbawienia władzy rodzicielskiej?
Przesłanki oraz skutki pozbawienia władzy rodzicielskiej
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje wprost, władza rodzicielska powinna być wykonywana w taki sposób, jak wymaga tego dobro i interes małoletniego. W przypadku gdy dobro i interes małoletniego są naruszane przez rodziców, sąd ma obowiązek ingerować w władzę rodzicielską. W takiej sytuacji sąd posiada różne instrumenty tej ingerencji, chociażby w ramach ograniczenia władzy rodzicielskiej jak ustanowienie kuratora, czy obowiązek skierowania rodziców na terapię. Niemniej jednak w najtrudniejszych przypadkach, sądowi zostało przyznany instrument najbardziej ingerujący w władze rodzicielską, a więc jej pozbawienie rodziców. Skorzystanie z pobawienia władzy rodzicielskiej obwarowane jest jednak przesłankami ustawowymi, zaś skutki skorzystania z tej instytucji są daleko idące, o czym szczegółowo poniżej.
Separacja
Kiedy dopuszczalne jest orzeczenie separacji?
Separacja jest instytucją prawną niezależną od rozwodu. W przeciwieństwie do rozwodu nie powoduje ustania małżeństwa, a ustanie wspólnego życia. Separacja bowiem ma za zadanie przede wszystkim umożliwienie wykonywania praw i obowiązków rodzinnych (w szczególności związanych z dziećmi) w związku z faktyczny ustaniem pożycia małżeńskiego. Niemniej jednak, separacja w niektórych stanach faktycznych może również pełnić tzw. funkcję restytucyjną, a więc może przyczynić się do wznowienia wspólnego życia małżonków. Aby możliwym było orzeczenie separacji, muszą być jednak spełnione ustawowe przesłanki uregulowane przez Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Jakie środki może zastosować Sąd?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje instytucje ograniczenia władzy rodzicielskiej. Jedynym kryterium ich zastosowania jest zagrożenie dobra dziecka. Wartość ta jest traktowana przez ustawodawcę jako nadrzędna. Warto wskazać, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić niezależnie od tego, czy zagrożenie dobra dziecka zostało wywołane celowym zachowaniem rodziców. A więc zastosowanie instytucji może nastąpić zarówno poprzez zawinione zachowanie rodzica, jak i przez jego nieudolność, czy mylne wyobrażenia o tym, czego wymaga dobro dziecka. Stwierdzając podstawy do ograniczenia władzy rodzicielskiej Sąd wydaje odpowiednie zarządzenia, wskazując odpowiedni środek przewidziany przez ustawę.
Co może zrobić Sąd w przypadku naruszenia obowiązków w przedmiocie kontaktów z dziećmi?
Nakazanie zapłaty sumy pieniężnej za naruszenie obowiązków
Regulacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazują, iż niezależnie od władzy rodzicielskiej, rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania wzajemnych kontaktów z dziećmi. Niemniej jednak, życie codzienne pokazuje, iż zdarzają się sytuację konfliktowe pomiędzy rodzicami, które niejednokrotnie wymagają interwencji Sądu, aby możliwym było wykonywanie kontaktów zgodnie z postanowieniami zawartymi w orzeczeniu Sądu lub ugodzie. Jednym z takich instrumentów jest możliwość nakazania zapłaty sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku w przedmiocie kontaktów, które jest postępowaniem dwuetapowym.
Nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej
Środek ograniczenia władzy rodzicielskiej
Jedną z możliwości ograniczenia władzy rodzicielskiej jest poddanie jej wykonywania stałem nadzorowi kuratora sądowego. Sąd, wydając orzeczenie o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, stosuje środek który będzie skuteczny z punktu widzenia podjętej interwencji. Statystyki, pokazują, iż ograniczenie władzy rodzicielskiej, poprzez poddanie jej nadzorowi kuratora sądowego, to jeden z najczęściej stosowanych środków ograniczenia władzy rodzicielskiej. Środek ten umożliwia kontrole postępowania zarówno rodziców jak i małoletniego.
Rozwód, a nazwiska małżonków.
Niewiele ponad roku temu na naszym blogu ukazał się artykuł poświęcony nazwiskom przyszłych małżonków . Szczegółowo zostały
w nim opisane nie tylko „opcje” jakie do wyboru mają małżonkowie w zakresie nazwisk, które chcą nosić po wstąpieniu w związek małżeński, ale i to czy w ogóle mają obowiązek nazwisko zmieniać – co dotyczyło w szczególności kobiet. W niniejszym artykule także omówimy te kwestie, ale w sytuacji kiedy to zdecydowaliśmy się nasz związek w świetle prawa zakończyć. Co zatem dzieje się z naszymi nazwiskami po rozwodzie?
Koronawirus, a kontakty z dzieckiem.
Zazwyczaj rodzice wspólnie wychowujący dziecko, ale wspólnie niezamieszkujący regulują między sobą sposób oraz częstotliwość wykonywania kontaktów z dzieckiem. Te regulacje mogą przybierać nieoficjalne formy, a tj. np. w postaci ustnego porozumienia, poprzez nieco bardziej sformalizowane w postaci np. uzgodnienia tzw. pisemnego planu rodzicielskiego do tych najbardziej sformalizowanych, a tj. ugody sądowej lub postanowienia sądu.
Niezależnie jednak do tego, która z form reguluje zasady kontaktów z dzieckiem każdego z rodziców, w tym w szczególności rodzica niezamieszkującego wspólnie ze swoją pociechą, każda z tych form winna być respektowana przez obie strony. Obecnie, w związku z pandemią coraz częściej pojawiają się głosy uzasadniające nieprzestrzeganie zasad kontaktowania się z dzieckiem przez jednego z rodziców. Dotyczy to w szczególności zaprzestawania lub odmawiania wydawania dziecka przez rodzica z nim zamieszkującego, drugiemu z rodziców. Jak wskazałam powyżej, uzasadniania dla takiego zachowania poszukuje się w konieczności ochrony dziecka przed „zbędnymi kontaktami z zewnątrz”. Wskazuje się, że ograniczenie tych kontaktów lub ich zaprzestanie ma wyłącznie na celu dobro dziecka. Zmniejsza to bowiem ryzyko zakażenia COVID – 19. Czy jednak w świetle prawa takie zachowanie rzeczywiście znajduje uzasadnienie? W szczególności dotyczy to sytuacji, w której ów okres ochronny ulega znacznemu przedłużeniu, a rodzic nie widzi swojego dziecka od kilku miesięcy.
Separacja w prawie polskim.
Niby każdy wie co to jest separacja. Bo to przecież „proste”. Małżonkowie rozstają się,
ale nie biorą rozwodu. I zazwyczaj to wszystko co wiemy. Tymczasem separacja
nie ogranicza się wyłącznie do osobnego zamieszkiwania. Jej orzeczenie wywołuje wiele istotnych dla życia każdego z małżonków skutków prawnych. Jeżeli chcecie zatem się dowiedzieć czym w rzeczywistości jest separacja oraz z czym wiąże się jej orzeczenie – zapraszam do lektury niniejszego arykułu.
Separacja.
W polskim prawie rodzinnym separacja jest instytucją orzekaną przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków. Oznacza ona tzw. rozdzielenie małżonków od stołu i łoża.
Przez separację nie następuje bowiem rozwiązanie małżeństwa. Właściwym do tego jest wyłącznie orzeczenie rozwodu. Z tego też względu małżonkowie pozostający w separacji nie mogą ponownie zawrzeć małżeństwa.
Separacja ma na celu danie małżonkom możliwości przemyślenia sytuacji i ewentualnego powrotu do wspólnego życia. Co istotne, na zgodne żądanie małżonków, sąd w każdej chwili może postanowić o zniesieniu separacji. Zaś z chwilą jej zniesienia ustają jej skutki
(art. 616 k.r.o.).
Śmierć dłużnika alimentacyjnego, a zaległe alimenty.
Do czynienia z alimentami ustalonymi na drodze postępowania sądowego (czy to na podstawie orzeczenia sądowego czy to na podstawie ugody) mamy zazwyczaj wtedy gdy rodzice dziecka z różnych powodów decydują się nie zamieszkiwać wspólnie. Tym samym, co do zasady, jeden z rodziców wypełnia zwój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania czyli poprzez bieżącą opiekę nad dzieckiem, zaś drugi z nich głównie poprzez łożenie określonej wysokości środków finansowych. Nierzadko jednak zdarzają się sytuacje, w których zobowiązany do świadczenia alimentów w formie pieniężnej opóźnia się z ich zapłatą bądź w ogóle zaprzestaje ich uiszczania. W takiej sytuacji, jeżeli dziecko nie jest jeszcze dorosłe, w jego imieniu, zajmujący się nim na co dzień jeden z rodziców, może wystąpić na drogę postępowania egzekucyjnego, a więc skorzystać z pomocy komornika. Państwo wyposażyło go bowiem w narzędzia, które umożliwią mu ściągnięcie rzeczonych alimentów niejako przymusowo np. poprzez zajęcie części wynagrodzenia za pracę.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej, a kontakty z dzieckiem.
Niewiele ponad miesiąc temu napisałam artykuł traktujący o relacji władza rodzicielska – alimenty, a właściwie o tym jak kształtuje się ta relacja, gdy jeden z rodziców zostaje władzy rodzicielskiej pozbawiony. Zazwyczaj jednak pytaniu o dalsze trwanie obowiązku alimentacyjnego mimo niesprawowania już władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, towarzyszy jeszcze jedna wątpliwość, tj. „Czy w przypadku pozbawienia jednego z rodziców władzy rodzicielskiej nie będzie on już mógł utrzymywać kontaktów z dzieckiem?”.