Istota, przedmiot zastawu oraz jego rodzaje
Zastaw jest jednym z ograniczonych praw rzeczowych i jednym z najpopularniejszych metod zabezpieczenia wierzytelności, również tych przyszłych jak i warunkowych. Najczęściej spotyka się go podczas zawierania umów pożyczek bądź kredytu oraz w umowach handlowych, stanowiących zabezpieczenie ich wykonania. Czym zatem dokładnie jest zastaw. Jakie jest jego istota? O tym poniżej.
Istota zastawu
Jak wskazałam powyżej, zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym, którego celem jest zabezpieczenie wierzytelności. Na treść zastawu wpływają dwa decydującego uprawnienia wierzyciela (zastawnik) – możliwość zaspokojenia się z przedmiotu zastawu przez wierzyciela bez względu czyją stał się on własnością oraz pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami osobistymi aktualnego właściciela rzeczy. Dłużnik (zastawca) zaś będzie ponosił odpowiedzialności z konkretnych objętych nim przedmiotów, niezależnie od jego ewentualnej odpowiedzialności jako dłużnika osobistego podmiotu, na rzecz którego zastaw został ustanowiony.
Zastaw jest prawem akcesoryjny, a zatem ściśle zależnym od wierzytelności, którą zabezpieczał.
Przedmiot zastawu
Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości, jak i oznaczone tylko co do gatunku. Rzeczy te muszą już istnieć w momencie ustanowienia zastawu nie jest zatem możliwe skuteczne ustanowienie zastawu mającego obciążać rzecz, która dopiero powstanie w przyszłości.
Ponadto zastaw może być także ustanowiony na prawach zbywalnych. Niemniej jednak zastaw nie może obciążać nieruchomości ani praw mogących być przedmiotem hipoteki.
Rodzaje zastawu
W doktrynie wyróżnia się wiele klasyfikacji zastawu np. ze względu na przedmiot zastawu (zastaw na rzeczach ruchomych i zastaw na prawach) czy z uwagi na sposób powstania (z mocy prawa lub na podstawie czynności prawnej).
Niemniej jednak najważniejszy podziałem jest ten ze względu na regulacje prawne. Przy tym podziale wyróżniamy zastaw zwykły (zwany również kodeksowym), uregulowany w przepisach Kodeksu cywilnego oraz zastaw rejestrowy uregulowany w ustawie o zastawie rejestrowym, a także tzw. zastawy szczególne (m. in. zastaw skarbowy czy finansowy).