Niemalże wszyscy w Polsce wiedzą, że w polskim prawie spadkowym występuje coś co nazywa się „wydziedziczeniem”. Mało kto jednak jednocześnie wie, że to co kryje się pod tym pojęciem w Kodeksie Cywilnym znacząco odbiega od potocznego i dość powszechnego jego rozumienia. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy czym jest owo wydziedziczenie oraz jakie konsekwencje za sobą niesie.
Czym NIE jest wydziedziczenie?
Mówiąc wydziedziczenie mamy na myśli raczej sytuację, w której spadkodawca nie uwzględnia nas w swoim testamencie. Tymczasem jest niemalże odwrotnie, o czym niżej. A zatem, pierwsza rzecz, którą należy zapamietać to to, że nieuwzględnienie spadkobiercy przez spadkodawcę w testamencie, a więc nie zapisanie mu niczego NIE JEST wydziedziczeniem.
Czym jest wydziedziczenie?
Zgodnie z Kodeksem Cywilnym, wydziedziczenie jest pozbawieniem uprawnionego prawa do zachowku (art. 1008 k.c.). W tym miejscu tylko krótko wyjaśnię, iż zachowek – to uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy (dzieci, wnuków, rodziców, małżonka) do żądania zapłaty określonej kwoty od osób, które nabyły prawa do spadku, a więc które będą dziedziczyć niejako zamiast w/w podmiotów. Ma to miejsce, w sytuacji, w której osoby te nie zostały uwzględnione w testamencie przez spadkodawcę, a jednocześnie – co istotne – gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu, byłyby uprawnione do dziedziczenia na podstawie ustawy.
Przykład: Spadkodawca zamiast swojej najbliższej rodziny (żony i dzieci) cały swój majątek przepisał swojej kochance.
Kiedy można zostać wydziedziczonym?
Co ważne, ustawodawca określił zamknięty katalog przyczyn wydziedziczenia. Oznacza to, że tylko z określonych przez ustawodawcę powodów spadkodawca może takiego wydziedziczenia dokonać. Nie może on więc zrobić tylko dlatego, że w momencie spisywania testamentu miał „gorsze samopoczucie”. I tak, zgodnie z art. 1008 k.c.: „Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych (czyli np. dzieci, wnuków i prawnuków), małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – np. mimo wielu próśb ze strony Spadkodawcy niemalże codziennie zażywa środki odurzające
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci – np. pobił spadkodawcę,
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.” – np. nie realizuje od wielu lat obowiązku alimentacyjnego.
W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę, iż przyczyny wydziedziczenia dot. pkt. 1) oraz 3) muszą mieć charakter uporczywy. Jednorazowe zachowanie czy krótkotrwałe stany nie stanowią przyczyny wydziedziczenia.
Jak kogoś wydziedziczyć?
Spadkodawca może to zrobić wyłącznie w testamencie. Co jednak niezwykle istotne, musi on w jego treści nie tylko wskazać wolę wydziedziczenia określonej osoby, ale i także wskazać konkretną przyczynę jej wydziedziczenia. Przyczyna ta musi być prawdziwa. Podlega ona bowiem właśnie pod kątem jej prawdziwości badaniu w postępowaniu sądowym po śmierci spadkodawcy.
Kiedy nie możemy wydziedziczyć?
Zgodnie z art. 1010 par. 1. k.c. spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.
Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu problemu związanego z prawem spadkowym, zapraszam do kontaktu.