Przyczyny unieważnienia małżeństwa
Unieważnienie małżeństwa często wiązane jest wyłącznie jako instytucja kościelna, zaś rozwód bądź separacja wiązana jest jako sposób rozwiązania małżeństwa w sposób „świecki”. Niemniej jednak instytucja unieważnienia małżeństwa istnieje również w przepisach prawnych. Do unieważnienia małżeństwa może jednak dojść wyłącznie w przypadkach określonych szczegółowo w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Pierwszą grupą przyczyn unieważnienia małżeństwa są tzw. przeszkody małżeńskie. Są to następujące przyczyny:
- Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym małżeństwo mogą zawrzeć osoby, które osiągnęły 18 rok życia, względnie kobieta, która ukończyła 16 rok życia i uzyskała zezwolenie sądu opiekuńczego.
- Gdy jeden z małżonków jest ubezwłasnowolniony całkowicie.
- Gdy jeden z małżonków w momencie zawarcia małżeństwa był dotknięty chorobą psychiczną bądź niedorozwojem umysłowym.
- Gdy jeden z małżonków w momencie zawarcia małżeństwa pozostawał w poprzednio zawartym związku małżeńskim.
- Pokrewieństwo w linii prostej, rodzeństwo, powinowactwo w linii prostej.
Drugą grupą przyczyn unieważnienia małżeństwa są wady oświadczenia woli. A zatem małżeństwo może być unieważnione jeżeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeńskim zostało złożone:
- Przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli.
- Pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony.
- Pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.
Warto pamiętać, że aby unieważnić małżeństwo na podstawie wad oświadczenia woli, należy dochować ustawowym terminom. Przede wszystkim nie można żądać unieważnienia małżeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyrażenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą – a w każdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małżeństwa.
Trzecią grupa przyczyn unieważnienia małżeństwa, są wadliwości związane z umocowaniem pełnomocnika. Występują one jeżeli brak było zezwolenia sądu na złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika albo jeżeli pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane. Jednakże nie można z tego powodu żądać unieważnienia małżeństwa, jeżeli małżonkowie podjęli wspólne pożycie.