Sąd w wyroku ustalił wysokość alimentów na dziecko (nazwijmy go Szymonem) w wieku 3 lat w wysokości 300,00 zł miesięcznie.
Rodzice zawarli ugodę, w której ustalono, że matka (wtedy) 15 letniej córki (nazwijmy ją Elżbietą) uiszczała będzie kwotę tytułem alimentów w wysokości 900,00 zł miesięcznie.
Od tego czasu upłynęło 5 lat. Czy matka Szymona może żądać od jego ojca zwiększenia ustalonej kilka lat temu kwoty?
Czy matka Elżbiety może żądać obniżenia uiszczanych na rzecz Elżbiety alimentów?
Co więcej, kiedy i gdzie w/w podmioty mogą z takimi wnioskami wystąpić?
Jeśli chcesz poznać odpowiedź na wyżej zadane pytania, a także kilka innych kwestii – zapraszam do lektury niniejszego artykułu.
Kto?
I tu uwaga. Matka dziecka nigdy nie może żądać od ojca wyższej kwoty tytułem alimentów na dziecko. Nie może tego zrobić bo zgodnie z polskim prawem nie jest do tego legitymowana co oznacza, że nie posiada takiego uprawnienia. Uprawnienie takie posiada bowiem wyłącznie… samo dziecko. To bowiem ono jest uprawnione do otrzymywania alimentów, nie zaś jego matka. Niemniej jednak dziecko do momentu osiągnięcia przez nie pełnoletności nie może samodzielnie występować przed sądem. Dlatego też robi to w jego imieniu jego przedstawiciel ustawowy, którym jest zazwyczaj jeden z rodziców dziecka. Uprawnionym zatem do żądania podwyższenia alimentów będzie sam Szymon, nie zaś jego matka, która to będzie go jedynie reprezentować w postępowaniu sądowym. W drugim przypadku, zgodnie z powyższym – to Elżbieta (jako dziecko) jest uprawniona z tytułu alimentów. Zobowiązanym zaś do ich uiszczania jest matka i to ona może w przypadku zaistnienia ustawowych przesłanek (o czym niżej) żądać ich obniżenia. Oczywiście prawo to posiada nie tylko zobowiązany z tytułu alimentów, ale także i uprawniony czyli w w/w przykładach – dziecko (chociaż w praktyce taka sytuacja zdarza się niezwykle rzadko).
Gdzie?
I tutaj pojawia się standardowa odpowiedź – „to zależy”. Rodzice zawsze mogą najpierw spróbować dojść samodzielnie do porozumienia czy to ustnie czy to pisemnie zawierając umowę w przedmiocie alimentów. Dopiero wtedy kiedy jest to niemożliwe zazwyczaj zmuszeni jesteśmy wystąpić z odpowiednim pozwem (czy to o podwyższenie czy obniżenie alimentów) do sądu. Co istotne, możemy to zrobić także wtedy kiedy pierwotnie alimenty zostały uregulowane bez ingerencji sądu.
Kiedy?
I tu tytułowe, kluczowe pytanie. Kiedy można żądać zmiany wysokości ustalonego obowiązku alimentacyjnego? Zawsze. Z żądaniem podwyższenia/obniżenia alimentów możemy wystąpić czy to bezpośrednio do małżonka czy to do sądu zawsze w razie zmiany stosunków[1]. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego[2] przez zmianę stosunków rozumie się zmianę okoliczności od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego. Co więcej, by możliwym stało się dokonanie oceny czy do tej zmiany stosunków doszło koniecznym jest porównanie „momentu początkowego” czyli stanu np. od uprawomocnienia się wyroku sądu ustalającego określoną wysokość świadczeń alimentacyjnych, z momentem końcowym, czyli z sytuacją finansową, rodzinną etc. np. zobowiązanego na dzień wydawania przez sąd orzeczenia zmieniającego uprzednio wydane orzeczenia. Posługując powołanymi przykładami wskazać możemy, że np. Szymon zasadność podwyższenia alimentów może argumentować faktem rozpoczęcia przez niego obowiązku szkolnego, a w związku z tym koniecznością ponoszenia przez niego większych wydatków związanych z np. zakupem książek, przyborów szkolnych, opłacaniem obiadów na stołówce czy dojazdów do szkoły. Ojciec Elżbiety może zaś wskazywać, że jego córka osiągnęła pełnoletność, zakończyła edukację i od roku pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy jako woźna w szkole – co oznacza, że jest ona zdolna do samodzielnego utrzymywania się, czy też przyczyny leżące po stronie ojca jak np. nagła choroba uniemożliwiająca mu długotrwale podjęcie pracy zarobkowej. Powyższe okoliczności mogą skutecznie uzasadniać zmniejszenie – jeśli nie uchylenie obowiązku alimentacyjnego ciążącego na ojcu Elżbiety. Co zatem ważne, nie ma znaczenia czas jaki upłynął od wydania przez sąd ostatniego orzeczenia w sprawie o alimenty – w ocenie sądu istotnym bowiem pozostaje wyłącznie fakt czy powstały, zaszły nowe okoliczności, które to mogą mieć istotny wpływ na wysokość obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego lub też wysokość świadczeń otrzymywanych przez uprawnionego.
Kończąc te krótkie rozważania na temat możliwości żądania podwyższenia/obniżenia alimentów, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu waszego problemu związanego z szeroko rozumianą tematyką świadczeń alimentacyjnych – zachęcam do kontaktu.
[1] Art. 138 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego
[2] Patrz np. Postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 19 lipca 1974 r. wydane
w sprawie o sygnaturze akt: II CO 9/74.