Do napisania dzisiejszego artykułu ponownie skłoniły mnie rozmowy ze znajomymi. Okazało się bowiem, że nikt tak naprawdę nie wie jakie kary za popełnienie przestępstwa przewiduje polski Kodeks Karny. Oczywiście, każdy był w stanie wymienić kilka z nich, ale nikt nie był pewny co do tego o czym mówi. Nadszedł zatem czas ostatecznie rozprawić się z tą „niewiedzą”.
Na wstępie należy zaznaczyć, że w niniejszym artykule omówię wyłącznie kary przewidziane przez Kodeks Karny (dalej: k.k.). Poza nim istnieć mogą bowiem tzw. przepisy szczególne wprowadzające „nowe” rodzaje kar, uzasadnione celami danej regulacji. Nadto, w niniejszym artykule nie będę omawiać także możliwości zamiany określonych kar na inne, co do zasady łagodniejsze, a także zasad możliwości łagodzenia i obostrzenia poszczególnych kar.
Wedle art. 32 k.k. karami są:
1) grzywna;
2) ograniczenie wolności;
3) pozbawienie wolności;
4) 25 lat pozbawienia wolności;
5) dożywotnie pozbawienie wolności.
Grzywna.
Wbrew powszechnemu mniemaniu grzywny nie orzeka się ryczałtowo np. w wysokości 5.000,00 zł. Grzywnę wymierza się w tzw. stawkach dziennych. Najpierw należy określić liczbę stawek wymierzaną danemu sprawcy za przypisany czyn przestępny, a następnie określić wysokość jednej stawki. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. W drugim etapie sąd określa wysokość jednej stawki. Zgodnie z art. 33 k.k. nie może być ona jednak niższa od 10,00 zł, ale też wyższa od 2.000,00 zł. Sąd, rozstrzygając kwestię wysokości jednej stawki powinien kierować się tzw. dyrektywą statusu majątkowego sprawcy. Ustalając stawkę dzienną, sąd winien brać zatem pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Przykład: Sąd uznaje oskarżonego Szymona K. za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia, stanowiącego przestępstwo XYZ, i za to wymierza oskarżonemu karę w wysokości 100 (sto) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30,00 (trzydziestu) złotych.
Ograniczenie wolności.
Zgodnie z art. 34 k.k. kara ograniczenia wolności polega na:
1) obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;
2) potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd np. na rzecz konkretnej fundacji.
Co istotne, w/w obowiązki i potrącenie, sąd może orzec łącznie lub osobno. Ponadto, w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;
2) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej jeden miesiąc, zaś najdłużej może trwać 2 lata. Jest ona wymierzana w miesiącach i latach.
Pozbawienie wolności.
To po prostu kara więzienia. Kara ta może trwać najkrócej miesiąc, zaś najdłużej 15 lat. Tak samo jak kara ograniczenia wolności wymierzana jest w miesiącach i latach.
25 lat pozbawienia wolności.
Ponownie jest to kara więzienia. Jak już pewnie zauważyliście kara ta stanowi jednak w polskim Kodeksie Karnym odrębny rodzaj od „zwykłej” kary pozbawienia wolności. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że kara 25 lat pozbawienia wolności powinna być stosowana w przypadkach najcięższych, gdy okoliczności obciążające zdecydowanie przeważają nad okolicznościami łagodzącymi. Wolno ją wymierzyć jedynie wówczas, gdy uzasadnia to wysoki stopień winy sprawcy przestępstwa o bardzo wysokim stopniu społecznej szkodliwości, a kara pozbawienia wolności orzeczona nawet w najwyższym wymiarze (15 lat) nie spełniałaby swoich celów.
Dożywotnie pozbawienie wolności.
Jak sama nazwa wskazuje to kara więzienia orzekana na całe życie. Jest to najsurowsza kara przewidziana przez Kodeks Karny. Dlatego też kara ta grozi wyłącznie na najcięższe zbrodnie tak jak np. ludobójstwo, stosowanie środków masowej zagłady zakazanych przez prawo międzynarodowe, zamach stanu, zamach na życie Prezydenta RP, zabójstwo.
Kończąc te krótkie rozważania dotyczące kar jakie mogą zostać orzeczone za przestępstwo, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu waszego problemu związanego z szeroko rozumianą tematyką sprawa karnego – zachęcam do kontaktu.