Czy upadłość wywiera wpływ na sytuację majątkową małżonka?
Kodeks rodzinny wyróżnia dwa podstawowe ustroje majątkowe małżeńskie – ustrój wspólności majątkowej czy ustrój rozdzielności majątkowej (zwykłej bądź z wyrównaniem dorobków). Co zatem jeśli jeden z małżonków ogłosi upadłość konsumencką? Otóż ogłoszenie przez sąd upadłości może spowodować daleko idące konsekwencje nie tylko finansowe, ale również prawne dla małżonka upadłego, o czym poniżej.
Wspólność majątkowa
Wspólność majątkowa jest podstawowym ustroje małżeński i powstaje z mocy prawa wraz z zawarciem małżeństwa. Wspólność ta ma charakter współwłasności łącznej. Poza wyjątkami wskazanymi w Kodeksie cywilnym, wszystkie przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa należą wspólnie do obu małżonków. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej zaś powoduje powstanie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami z mocy prawa.
Ponadto, majątek wspólny wejdzie w skład masy upadłościowej, a jego podział będzie niedopuszczalny. Majątek małżonków wejdzie w skład masy w stanie w jakim znajduje się w momencie ogłoszenia upadłości. Majątkiem tym zaś od dnia ogłoszenia upadłości będzie zarządzał syndyk.
Wyżej wskazane reguły są realizacją jednej z zasad prawa rodzinnego, czyli odpowiedzialności małżonka jego udziałem w majątku wspólnym za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego z nich. Takie reguły są bardzo rygorystyczne dla małżonka upadłego, bowiem mimo, że nie jest on stroną postępowania upadłościowego, to ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania upadłego. Niemniej jednak prawo upadłościowe przewiduje pewne rozwiązania, które mają za zadanie chronić małżonka upadłego. Tak więc w postępowaniu upadłościowym małżonek upadłego będzie miał prawo dochodzić należności z tytułu działu w majątku wspólnym poprzez zgłoszenie tej wierzytelności syndykowi.
Rozdzielność majątkowa
Znacznie mniejsze konsekwencje dla małżonka upadłego niesie ustrój rozdzielności majątkowej. W ustroju tym bowiem, z perspektywy prawa majątkowego, małżonkowie są osobnymi podmiotami. Z tego względu upadłość konsumencka nie wywoła wpływu na sytuację majątkową małżonka upadłego.
Warto jednak pamiętać, że jeśli małżonkowie ustanowili rozdzielność, bądź ograniczyli wspólność majątkową na podstawie umowy majątkowej to będzie ona bezskuteczna wtedy gdy została zawarta 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jednego z nich.
Natomiast gdy rozdzielność majątkowa powstała w wyniku orzeczenia sądu, to będzie ona bezskuteczna w stosunku do masy upadłościowej, gdy orzeczenie zostało wydane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, chyba że pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.