Jak sam tytuł wskazuje, dziś zajmiemy się kwestią uprawnienia każdego z rodziców do otrzymywania świadczenia wychowawczego zwanego potocznie 500 plus. Na pierwszy rzut oka kwestia ta wydaje się dość prosta i oczywista. Rodzina składa wniosek i otrzymuje świadczenie. No właśnie – rodzina. Problemu nie ma, gdy w jej skład wchodzą oboje rodzice i dziecko/dzieci prowadzący wspólnie gospodarstwo domowe, czyli po prostu wspólnie zamieszkujący. Nierzadko jednak rodzice dziecka, wskutek różnego rodzaju okoliczności takich jak np. rozwód czy separacja, nie mieszkają razem. Wówczas pojawia się fundamentalne pytanie: „Który z rodziców tj. czy matka czy ojciec, posiada prawo do otrzymywania 500 plus?”. Co więcej, pytanie to wybrzmiewa szczególnie mocno, w sytuacji, w której rodzice dzielą się opieką nad dzieckiem „po połowie”. Nie martwcie się jednak. Przychodzę bowiem z pomocą i na te i inne pytania odpowiem zwięźle w niniejszym artykule.
Warto jednak na samym początku, celem wyeliminowania wszelkich wątpliwości, wskazać osoby, które zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci[1] są uprawnione do otrzymywania świadczenia wychowawczego czyli tytułowego 500 plus. Zgodnie z jej treścią są nimi:
- matka dziecka/dzieci,
- ojciec dziecka/dzieci,
- opiekun faktyczny dziecka/dzieci – czyli osoba, która faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem (nie zawsze bowiem matka czy ojciec sprawują faktywnie pieczę nad dzieckiem)
- opiekun prawny dziecka/dzieci np. babcia dziecka, której po śmierci jego rodziców, wskutek orzeczenia sądu opiekuńczego, została przyznana władza rodzicielska[2].
Wiemy już kto jest uprawniony do tego by złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wychowawczego. Możemy zatem przejść do meritum niniejszego artykułu. Zacznijmy od sytuacji najprostszej, w której to rodzice dziecka zamieszkują razem, a w konsekwencji wspólnie sprawują opiekę nad dzieckiem. Wówczas, zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, w/w świadczenie wychowawcze zostanie przyznane temu z rodziców, który… pierwszy złożył wniosek[3].
Na marginesie, warto jednak wskazać, że przyznanie świadczenia wychowawczego jednemu z rodziców nie ma charakteru bezwzględnego. Jeśli bowiem po przyznaniu tego świadczenia jednemu z rodziców tj. np. matce dziecka, wniosek o jego wypłatę złoży także ojciec, organ właściwy (którym zazwyczaj są Miejskie czy też Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej) ma obowiązek wszcząć postępowanie mające na celu ustalenie osoby faktycznie sprawującej opiekę nad dzieckiem. Ustaleń tych dokonuje się zazwyczaj za pomocą tzw. wywiadu środowiskowego. Od wyników przeprowadzonego postępowania zależeć będzie komu ostatecznie z rodziców będzie wypłacane świadczenie. Powyższe rozwiązanie wynika bowiem z samego celu istnienia świadczenia wychowawczego jakim jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych[4]. Skoro to świadczenie ma pokrywać wydatki związane z wychowaniem dziecka to oczywistym wydaje się, że winien je otrzymywać ten z uprawnionych, który faktycznie te wydatki ponosi.
I tak też, zgodnie z wyżej zaprezentowaną ideą, ustawodawca zdecydował się rozwiązać sytuację rodziców, którzy nie zamieszkują wspólnie. Świadczenie wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. W praktyce organ właściwy wypłaci świadczenie temu z rodziców, przy którym sąd np. w wyroku rozwodowym, ustalił miejsce pobytu dziecka. Uznaje się bowiem wówczas, że rzeczywistą pieczę na dzieckiem sprawuje ten z rodziców, u którego dziecko zamieszkuje.
Na marginesie wypada zauważyć, że w okresie kilku lat funkcjonowania ustawy o 500 plus, pojawiło się jednak wiele problemów związanych z wypłatą świadczenia wychowawczego w przypadku sprawowania przez rodziców tzw. opieki naprzemiennej. Do dnia dzisiejszego praktyka nie potrafiła wypracować bowiem wspólnego, jednolitego rozwiązania. Jako że kwestia ta jest jednak niezwykle złożona, zostanie ona omówiona w odrębnym artykule.
Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu Waszego problemu związanego z tematem świadczeń rodzinnych, w tym także świadczenia wychowawczego zwanego potocznie 500 plus, zachęcam do kontaktu.
[1] Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
[2] Art. 4 ust. 2 w/w ustawy.
[3] Art. 22 zd. 2 w/w ustawy.
[4] Art. 4 ust. 1 w/w ustawy.